Ուսումնական գարուն՝ հայրենագիտություն

Սոսու պուրակ արգելավայրը գտնվում է Հայսատանում՝ Սյունիքի մարզում։ Այն ստեղծվել է 1958 թվականին։ Նրա մակերեսը 0,6 կմ է։ Մինչև 2004թ այն գտնվել է Կապանի անտառտնտեսության ենթակայության տակ, իսկ հետո բնապահպանական գործունեությունը խստացնելու նպատակով հանձնվել է Շիկահող արգելոցին։

Սոսու պուրակը բնական ծագում ունի։ Բացի սոսուց, այստեղ աճում են շատ այլ արժեքավոր և հազվագյուտ տեսակներ, օրինակ՝ հունական ընկուզենին, արաքսյան կաղնին, հունական շրջահյուսը, թավշային իլենին և այլն։ Ողնաշարավորների ֆաունայից բավականին բազմազան են սողունները՝ 7 տեսակի մողեսներ, 8 տեսակի օձեր և 2 տեսակի կրիաներ։

Весенние каникулы 3-4 класс

  1. Составьте предложения с данными выражениями 

Из школы, у товарища, в пенале, с завода, без пальто;  над березой, по Москве, у медведя, про лисицу, для посуды;  об отце, у картины, из магазина, с тетрадью, за ягодами, под осиной;  в субботу, в феврале, для коровы, на дорогу, до октября, без сахара.

Я вышла из школы без пальто. У товарища в пенале карандаши. Над березой солнце. По Москве гуляю я. У медведя много мёда. Про лисицу говорят лисята. Для посуды нужна губка. Я волнуюсь об отце․ У картины высокая цена․ Я купил мороженое из магазина․ Мы не работаем с тетрадями в школе․ Я пошла за ягодами․ Выросли грибы под осиной. В субботу мы делам уроки. В феврале очень холодно. Для коровы нужна вода. На дороге бегал котик. До октября 184 дней. Я пью чай без сахара.

2. Составь предложения, спиши.

Ежик, у, живёт , Маши – Ежик живет у Маши

Ёжику, девочка, в, каши, положила, ковшик – Девочка ежику положила в ковшик каши 

Спешит, на, зверёк,  ужин – Спешит зверёк на ужин

3. Вставь буквы

мечта                посуда                     месяц

рисунок            карандаш             мороз

столица            квартира                 дорога

пинал                коньки                     дижурный

4.Найди в каждой строчке лишнее слово.

Озеро, море, облако, река, яблоко

Ветер, гром, молния, дождь, град

Весна, лето, осень, зима

Тексты для списывания

Пчёлы

Я потерял дорогу из леса. Кругом был березняк. Я устал и лёг на душистый ковёр.

Гудели шмели. Быстро проносились осы. Вот прилетели домашние пчёлы. Они дружно брали с цветков сок, потом скрылись за березняком. Я отправился за пчёлами. Так и выбрался на дорогу.

Осень

Дует сильный ветер. Небо в тучах. Весь день идет частый дождик. Кругом лужи. Птицы улетели в теплые края. Под елью в траве уснул ежик. Сороки скачут около жилища людей. Настала скучная пора.

Роща

Оля Яшина и Юра Чудин жили у рощи. Там было хорошо. Пели чижи. Цвели ландыши. Пёстрые дятлы стучали по дубу. Они искали себе пищу под корой. Ребята часто ходили гулять в рощу. С ними был пёс Рыжик.

На лугу

Лиля и Владик гнали корову Василиску на луг. На лугу летом хорошо!

За селом они прошли чудесную рощу. Лучи солнышка дарили земле свет и тепло. Луговая трава была высокая. Бабочка перелетала с цветка на цветок. На васильках грозно гудел шмель. Кого он пугал? Корову Василиску?

Шиповник и кошкины слёзы

Яркими цветами у дома пылал куст. Это был шиповник. Его посадили бабушка Настя и внук Антон.

Хороши на шиповнике белые и розовые цветы. Шипы тоже хороши и колки. Наша кошка Пушинка тронула лапкой ветку. Стало больно. Кошка протянула мне лапку. Я вытащил занозу. Кошка лизала ранку.

Тучки-закорючки

По небу бежали весёлые тучки. Они присели у леса. Полил тёплый грибной дождь.

Дождик закончился. Облака плыли дальше. Это были уже белые лошадки. Они цокали копытами. Гривы у лошадей белые и кудрявые. Под ногами лошадей белое море. Гребни волн прыгали, и лошади плыли по небу.

Воробьишка

Жил-был воробей. Его звали Пудик. Он сидел на самом краю гнезда. Малыш звонко пел свои чудесные песни. Так ему казалось.

На земле сидела рыжая пушистая кошка. У неё были зелёные глаза. Рыжий хвост бегал туда-сюда. Она наблюдала за глупым смешным Пудиком.

Друзья птиц

Костя Васильев и Андрей Кирьянов бегут в рощу. Звонко поют птицы. Чудесно пахнут ландыши. От стволов на земле длинные тени. В гнезде пищат птенцы. Вот летит грачиха. Она принесла грачатам корм. Малыши ели пищу. Мальчики ушли. Зачем пугать птицу?

За малиной

Наступил июль. Стоит сильная жара.

Ребята идут в лес. Вот кусты малины. На кустах крупные душистые ягоды. Ольга любит малину. Вот и полная корзина ягод. Брат Никита несет корзину.

Жара спала. Надвинулась темная туча. Ребята быстро бегут к дому.

Вишенка

Вот наш сад. В саду зреют вишни и сливы. Рядом со старой вишней выросла маленькая тонкая вишенка. Она вышла из косточки. Инна и Илья стали ухаживать за малюткой. Они каждый день рыхлили землю. Вишенка распустила веточки. Теперь она радует глаз.

Помогли зверьку

У озера качались камыши. Над водой летали чайки и стрижи. Белка плыла по озеру. Она выбилась из сил. Витя и Олег помогли маленькому зверьку. Белка села на край весла. Вот и берег. Рядом сосны и ели. На земле много шишек. Вот и пища.

Это было смешно

Последние капли дождя упали на землю. Около сосны рос гриб. Это была сыроежка. На край гриба сел жук и давай плавать. Жук устал. Он сел на самый кончик и стал принимать воздушные ванны. Кирилл наблюдал за ним и улыбался.

На пасеке

Летом Коля Зайцев и Миша Степанов жили на пасеке. Ребята пилили дрова, носили воду из ручья. Они помогали деду Илье собирать душистый мед. Вечерами дед рассказывал о пчелах, о лесных тайнах. Интересно было слушать деда. Дети любили бывать на пасеке.

Берегите друзей

Часто ребята разоряют птичьи гнезда. Они наносят большой вред родной природе. Наступает весна. Стаи майских жуков летят в сады, в леса. Скворцы и сойки истребляют их. Гусениц клюют иволги и кукушки. Берегите друзей леса! В зимнюю пору помогайте им.

Երկարագուլպա Պիպին

  • Ի՞նչ գիրք ես կարդում(վերնագիրը, հեղինակի անունը): <<Երկարագուլպա Պիպին>>
  • Քեզ դուր եկած ամենահետաքրքիր հատվածը կամ արտահայտությունը: Ինձ ամենաշատը դուր եկավ այն մասը որտեղ Պիպին նշում էր իր ծնունդը։ Նա կանչել էր Թոմիին և Անիկային։ Նա վաղուց ուզում էր ձի ունենալ և այդ օրը նա իր հայրիկի վաղու՜ց տված ոսկե կոպեկներով մի ձի գնեց։ Թոմիի և Անիկայի գալուց առաջ նա սիրուն հավաքել էր խոհանոցը, քանի որ դա ամենա մեծ սենյակներ Պիպիի տանը, նա գեղեցիկ գորգեր էր դրել գետնին և իր կարած նոր սփրոցն էր դրել սեղանին։ Թոմին և Անիկան իրեն մի նվագարկղիկ էին նվիրել, իսկ Պիպին Թոմիին ֆլեյտա էր նվիրել, Անիկային թիթեռնիկի քրցազարթ։ Հետո նրանք իրար հետ նստեցին ճաշելու, սեղանին շա՜տ քղցրավենիքներ կաին։
  • Առանձնացրո՛ւ հերոսներին, նկարագրի՛ր և բնութագրի՛ր նրանց: Պիպին
Նա 9 տարեկան է։ Նա շատ ուժեղ է և ժիր։ Նա տանը մի կապիկ է պահում։ Իր իրական անունը Պիպինլոտտա Վիկուալիա Ռուլգարդինա է։ Իր շորերը նա ինքնուրույն է կարել, այդ պատչառով էլ իր շորերը միքիչ տարորինակ են։
  • Գրի՛ր կարծիք կարդացածդ գրքի մասին: Ինձ շատ դուր եկավ այդ գիրքը։ Ինձ շատ դուր է գալիս, որ Պիպին չի նեղվում նրանից, որ իր մայրիկը մահացել է, իսկ հայրիկին շա՜տ երկար ժամանակ չի տեսել։ Այդ գիրքը շատ հետաքրքիր էր, բոլորին խորհուրդ եմ տալիս։

Կարդացածդ գիրքը ներկայացրո՛ւ ռադիոնութի կամ տեսանյութի միջոցով:

Մարմիններ, նյութեր, մասնիկներ

Մարդն իր կյանքի ընթացքում ստեղծում է տարբեր իրեր: Մեր շրջապատի ցանկացած իր, կենդանի օրգանիզմ կարող ենք կոչել մարմին: Մարմիններ են քարը, ծառը, տունը, միջատը, մետաղալարը և այլն: Ինչպես տեսնում ես, մարմիններն այնքան շատ են, որ անհնար է բոլորը թվարկել: Դրանք բաժանում են բնական (բնության կողմից ստեղծված) և արհեստական (մարդու կողմից ստեղծված) մարմինների: Արեգակը, Լուսինը, մոլորակները համարվում են նաև տիեզերական մարմիններ: 

Մարմինները կազմված են նյութերից: Ձմռանը մեր տների ապակի­ները զարդարող եղյամը մարմին է, որը կազմված է ջրից: Ջուրն արդեն նյութ է: Մարմինները բաղկացած են տարբեր  նյութերից: Մեր մարմինը, օրինակ, բաղկացած է ջրից, ճարպերից, սպիտակուցներից, ածխաջրերից և այլ նյութերից: Բազմազան նյութերից են պատրաստված մեր բնակարանները, տանն օգտագործվող տարբեր սարքավորումները (արհեստական մարմիններ):

Նյութերը լինում են պինդ, հեղուկ և գազային: Ցանկացած պինդ մարմին ունի որոշակի ձև: Օրինակ՝ տուֆի որմնաքարը  ունի խորանարդի ձև, իսկ ձյան փաթիլը նման է կենտրոնից ճառագայթաձև ձգվող, կանոնավոր դասավորված սառցե բյուրեղների:
Հեղուկները և գազերը որո­շակի ձև չունեն: Հեղուկը ընդու­նում է այն անոթի ձևը, որի մեջ լցված է:
Խոհանոցում, գազօջախը մի­ացնելիս, զգում ես բնական գազի սուր հոտը: Դա նրանից է, որ գազերն ընդհանրապես շատ արագ են տարածվում: Եթե նույնիսկ շատ կարճ ժամանակ գազի փականը բաց է մնում, ապա խոհանոցն անմի­ջապես լցվում է գազով: Այն մենք զգում ենք իր սուր հոտի շնորհիվ: Գիտնականները պարզել են, որ բոլոր նյութերը կազմված են շատ փոքրիկ, աչքի համար անտեսանելի մասնիկներից: Դրանում համոզ­վելու համար կատարենք փորձ:
Վերցնենք մեկ նյութից կազմված որևէ մարմին, օրինակ՝ շաքարի կտոր: Այնուհետև այն գցենք տաք ջրով լցված ապակե բաժակի մեջ և գդալով խառնենք: Սկզբում շաքարը բաժակի մեջ լավ երևում է, բայց խառնելու ընթացքում այն աստիճանաբար դառնում է անտեսանելի: Դրանից հետո փորձենք ջրի համը և կզգանք, որ այն քաղցր է: Դա նշանակում է, որ շաքարը չի անհետացել, այն մնացել է բաժակում: Սակայն ինչո՞ւ շաքարի կտորը չի երևում: Այն բաժանվել է մանրագույն մասնիկների, այսինքն՝ լուծվելով խառնվել է ջրի մասնիկների հետ: Այս փորձը ապացուցում է, որ նյութերը և դրանցից բաղկացած մարմինները կազմված են մանրագույն մասնիկներից: Ցանկացած նյութ կազմված է յուրահատուկ մասնիկներից, որոնք ձևով և չափերով տարբերվում են այլ նյութերի մասնիկներից:

Առաջադրանք՝

  1. Քանի նյութից կարելի է պատրաստել բաժակ: 3՝ Պլաստիկից, կավից, ապակուց
  2. Առանձնացնել մարմինները և նյութերը՝ փայտ, աթոռ, սեղան, ոսկի, մատանի, գրիչ, պատուհան, պղինձ, պայուսակ, բաժակ: Մարմին՝ փայտ, սեղան, աթոռ, մատանի, գրիչ, բաժակ, պատույան Նյութ՝ Ոսկի, պղինձ
  3. Տեսակավորիր հետևյալ նյութերը՝ պինդ, հեղուկ, գազային

ալյումին, երկաթ, ոսկի, գոլորշի, ջուր, նավթ, թթվածին, արծաթ, փայտ, ապակի

Պինդ՝ ալյումին, երկաթ, ոսկի, արծատթ, փայտ, ապակի

Հեղուկ՝ ջուր, նավթ, թթվածին

Գազային՝ գոլոշի

Հողը

Երկրի հարստությունները շատ են ու բազմապիսի: Դրանց շարքում ամենազարմանալին ու ամենաարժեքավորը հողն է: Դեռ վաղ ժամանակներում մարդը սկսել է մշակել հողը և իր կացարանի մոտ բույսեր է աճեցրել: Հողի մշակումը բերեց նաև գյուղատնտեսական գործիքների պատրաստմանը և կատարելագործմանը: Հողի մշակման շնորհիվ ծնվեց երկրաչափությունը, որի օգնությամբ մարդիկ սովորեցին հողակտորները բաժանել և ոռոգիչ ջրանցքներ անցկացնել: Հողն ամեն տարի մարդկությանը տալիս է միլիոնավոր տոննա ցորեն, որից ստանում են հաց: Ժողովրդի մեջ հողն անվանում են անսպառ գանձ, մարդու ամենամեծ հարստությունը: Բայց հարուստ բերք ստանալու համար հողը պետք է սնուցել հանքային և օրգանական պարարտանյութերով: Հողը հաճախ ենթարկվում է  քայքայման: Գարնանային հորդացումների և տեղատարափ անձրևների ջրերը դաշտերից քշում տանում են հազարավոր տոննա հողի բերրի շերտեր:
Հողի քայքայում է տեղի ունենում նաև այն ժամանակ, երբ ուժեղ քամին է քշում տանում հողի վերին շերտը, և բերրի հողերը վերածվում են անպտուղ տարածքների:

Բույսերն իրենց արմատներով հողը պահում են լվացումից ու քամուց:  Հողը քայքայումից պաշտպանելու համար անտառներ են տնկում: Մյուս կողմից՝ բույսերն անընդհատ հողից սնունդ վերցնելով՝ պակասեցնում  են նրա բերրիությունը: Որպեսզի հողի բերրիությունը պահպանվի, մարդիկ  այն պարարտացնում են:
Հողը կարիք ունի մարդկանց մշտական հոգատարության, ուշադրության ու ջերմության: Հողի գլխավոր հատկանիշը բերրիությունն է՝ բերք  տալու կարողությունը: Տարբեր վայրերում տարբեր հողատեսակներ կան: Տարբեր է նաև դրանց բերրիությունը:
Որքան շատ է հողում հումուսի քանակը, այնքան բերրի է հողը: Հումուսով հարուստ հողն ավելի մուգ գույն ունի: Այդպիսի հողն անվանում են սևահող: Որքան  հողի գույնը բաց է, այնքան նրա մեջ եղած հումուսը քիչ է, այսինքն՝ ավելի քիչ սննդարար է բույսերի համար:
Երկրի  վրա հողային տարածքներն այնքան էլ շատ չեն և գնալով ավելի են քչանում: Ուրեմն՝ պետք  է պահպանենք այդ հարստությունը:

Հարցեր
1Փորձենք պարզել, թե ինչի՞ց է կազմված հողը: Հողը կազմված է՝ ավազից, ջրից, հումուսից և մի քիչ կավից

Երևանի թանգարան

Երևանի պատմության թանգարանը 1936թ. թանգարանը տեղափոխվել է Կապույտ մզկիթ (Գյոյ-ջամի), որտեղ գործել է մոտ 60 տարի: Թանգարանում  պահպանվում է ավելի քան 8 հազար առարկա, որոնք ներկայացնում են մայրաքաղաքի՝ հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերն։ Թանգարանում պահպանվում են խոնարհված եկեղեցիների երկաթյա դռները, որմնանկարներ, ծիսական անոթներ, վարագույրներ, զանգ (1862թ.), Կաթողիկե եկեղեցու 13-րդ դարի մանրակերտը և այլ մասունքներ։ Թանգարանում գործում է գիտացուցադրական երեք բաժին, որոնցում աշխատակիցները հաստատությունն ստեղծելու պահից ի վեր հավաքել, ուսումնասիրել և ցուցադրել են Երևանի պատմությունը լուսաբանող առարկաները։ 1834թ. ռուս կայսր Նիկոլայ 1-ինը ոսկե ժամացույցը նվիրել է Մելիք-Աղամալյանների տոհմին`   ռուս-պարսկական պատերազմի ժամանակ ռուսական զորքերին մատուցած մեծ ծառայությունների համար և այդ ամեն ինչը պահպանվել է թանգարանում։

Աշխատանք գիրք-տետրով

Գրիր բառեր որոնք պատասխանում են ինչպիսի՞ հարցին

Ուժեղ սառնամանիք

Անդադար անձրև

Անհասկանալի դաս

Սիրելի դպրոց

Անսպասելի նվեր

Պայծառ արև

Նախադասություններն այնպես դասավորիր, որ պատմություն ստացվի:

1. Բայց գիտե՞ք, որ բույսն էլ կարող է միջատ ուտել։

2. Նրա տերևները մազմզուկներով են պատված:

3. Բոնելուց հետո ասես կուլ է տալիս նրան:

4. Գիտենք, որ միջատները տերև են ուտում:

5. Մի փոքրիկ, կարմրավուն բույա կա՝ ցողիկը։

6. Ահա այդպն է բույսը միջատ ուտում։

7. Տերևների ծայրին փայլում է փոքրիկ, թարմ մի կաթիլ։

8. Դա կպչուն նյութ է, որը բռնում է իր վրա նստած միջատին։

Գիտենք, որ միջատները տերև են ուտում: Բայց գիտե՞ք, որ բույսն էլ կարող է միջատ ուտել։ Մի փոքրիկ, կարմրավուն բույա կա՝ ցողիկը։ Նրա տերևները մազմզուկներով են պատված: Տերևների ծայրին փայլում է փոքրիկ, թարմ մի կաթիլ։ Դա կպչուն նյութ է, որը բռնում է իր վրա նստած միջատին։ Բոնելուց հետո ասես կուլ է տալիս նրան: Ահա այդպն է բույսը միջատ ուտում։

Ձկնիկն առվին խուտուտ տվեց

Ձկնիկն առվին խուտուտ տվեց,

Եվ առուն՝ պարզ ու անբիծ
Քրքջալով ուշաթափվեց
Ու ձորն ընկավ քարափից…
Զարկվեց քարին, ուշքի եկավ,
Շուրջը նայեց կասկածով
Եվ մի կապույտ ժպիտ շուրթին՝
Ճամփա ընկավ դեպի ծով:

  • Հարցեր և առաջադրանքներ

1․ Պատմի՛ր բանաստեղծությունը: Ձկնինկը լողում էր գետակում և խուտուտ էր տալիս գետակին։ Գետակը ծիծաղից ուշաթափվելով խփվեց քարին, հայտվեց սարերում, ուշքի եկավ և ժպատլով գնաց դեպի ծով
2. Բանաստեղծությունը վերնագրի՛ր։ Առվի ճամփորդությունը
3. Հորինի՛ր երկխոսություն ձկնիկի և առվի միջև:

— Այս ու՞ր ենք հայտնվել – Հարցրեց ճկնիկը

— Չգիտեմ – Պատասխանեց առուն

— Արի գնանք ծովը

— Լավ, արի իմ հետևից

— Մամա ջան այս ինչքան ձկներ կան

— Վա՛յ ես պետքա ծաղիկները ջրեի, ինչպես կարող էի մոռանալ

— Լավ դե դու գնա, իսկ ես ստեղ կմամ ուրիշ ձկների հետ։