Հայրենագիտություն
Տուն և հայրենի տուն: Դու երբևէ մտածե՞լ ես այս երկուսի տարբերության մասին: Տունը կարող Է կառուցվել ամեն տեղ, նույնիսկ օտար հողի վրա: Օրինակ` շատ հայեր իրենց շքեղ տները կառուցել և կառուցում են օտար հողի վրա: Այդ տները, թեկուզև հոյակապ են, բայց երբեք հայրենի տուն չեն կարող լինել: Հայրենի տունը կառուցվում է միայն հայրենի հողի վրա` հայրենիքում: Մեր հայրենիքը Հայաստանն է: Մենք այստեղ պետք է ապրենք, սովորենք, աշխատենք, կառուցենք։
Մեր հայրենիքը շատ հին է։ Այն բազում լավ ու վատ օրեր է տեսել: Տեսել է պատերազմներ, թալան ու ավեր, բայց մեր պապերն այնքան քաջ ու աշխատասեր են եղել, որ կարողացել են այն պաշտպանել ու հասցնել մեզ:
Հայոց երկիրն իր անվանումը ստացել է մեր նախահայր Հայկի անունից: Երբ քաջ հսկա Հայկը իր աղեղով և երեքթևյան նետով սպանեց բռնակալ Բելին, դրանից հետո երկիրը նրա անունով կոչվեց Հայք, այսինքն՝ Հայաստան: Իսկ մենք բոլորս Հայկ Նահաաետի սերունդներն ենք, և այս երկիրը բոլորիս հարազատ տունն է: Մենք այն ժառանգություն ենք ստացել մեր նախնիներից, որպեսզի մենք էլ մեր հերթին շենացնենք և փոխանցենք մեր որդիներին:
Այսօր մենք ունենք մի փոքր, բայց անկախ պետություն, որը կոչվում է Հայաստանի Հանրապետություն: Այն կրճատ անվանում են նաև Հայաստան: Հայաստանի մայրաքաղաքը Երևանն է, որն աշխարհի հնագույն քաղաքներից է: Այն հիմնադրել է Արգիշտի Առաջինը Քրիստոսի ծննդից առաջ 782 թվականին: Երևանն անվանում են վարդագույն քաղաք, քանի որ շենքերն այստեղ հիմնականում կառուցված են վարդագույն տուֆից: Մեր մայրաքաղաքն այսօր էլ շատ գեղեցիկ է, կառուցվել են բազմաթիվ նոր շենքեր, փողոցներ, տեղադրվել են հուշարձաններ:
Հայաստանի խոշոր քաղաքներն են Գյումրին և Վանաձորը: Մեր երկրի տարածքը այժմ կազմում է մոտ 30 հազար քառակուսի կմ, իսկ բնակչությունը ավելի քան 3 միլիոն է:
Հայաստանի Հանրապետության հարևաններն են՝ Վրաստանը, Ադրբեջանը, Թուրքիան և Իրանը։
Հարցեր և առաջադրանքներ
- Ի՞նչ է հայրենի տունը: 2-3 Նախադասությամբ փորձիր ներկայացնել: Հայրենի տունը կառուցվում է միայն հայրենի հողի վրա՝ հայրենիքի մեր հայրենիքը Հայաստանն է
- Ինչպե՞ս է առաջացել մեր երկրի անվանումը: Հայկ անունից
- Այժմ ինչպե՞ս է կոչվում մեր երկիրը, և որո՞նք են մեզ հարևան պետությունները: Քարտեզի վրա ցույց տուր Հայաստանի Հանրապետությունը և նրա հարևան պետությունները, նշիր դրանց մայրաքաղաքները:
- Իրան-Թեյրան, Թուրքիա-Անկարա, Վրաստան-Թբիլիսի, Ադրբեջան-Բաքու
- Ո՞րն Է Հայաստանի մայրաքաղաքը, ո՞վ Է այն հիմնադրել: Երևանը
Մաթեմաթիկա
Հանում։ Հանման ստուգումը գումարումով
Եթե տարբերությանը գումարենք հանելին ու ստանանք նվազելին, ապա այն ճիշտ է կատարված, իսկ եթե ոչ, ապա սխալ է։
Նվազելի | – | հանելի | = | տարբերություն |
4567 | – | 3569 | = | 998 |
Դասարանական առաջադրանքներ.
1․ Կատարի՛ր հանում և արդյունքը ստուգի՛ր գումարումով։
Օրինակ՝ 4567-3569=998
– | 4՛ | 5՛ | 6՛ | 7 | Ստուգում՝ | + | 3 | 5 | 6 | 9 | ||||
3 | 5 | 6 | 9 | 9 | 9 | 8 | ||||||||
9 | 9 | 8 | 4 | 5 | 6 | 7 | ||||||||
785-385
– | 7 | 8 | 5 | Ստուգում՝ | + | 3 | 8 | 5 | |||||||
3 | 8 | 5 | 4 | 0 | 0 | ||||||||||
4 | 0 | 0 | 7 | 8 | 5 |
672-660
45844-8158
– | 4 | 5 | 8 | 4 | 4 | Ստուգում՝ | + | 8 | 1 | 5 | 8 | |||||
8 | 1 | 5 | 8 | 3 | 7 | 6 | 8 | 6 | ||||||||
3 | 7 | 6 | 8 | 6 | 4 | 5 | 8 | 4 | 4 |
90126-9008
– | 9 | 0 | 1 | 2 | 6 | Ստուգում՝ | + | 8 | 1 | 1 | 1 | 8 | |||||
9 | 0 | 0 | 8 | 9 | 0 | 0 | 8 | ||||||||||
8 | 1 | 1 | 1 | 8 | 9 | 0 | 1 | 2 | 6 |
2. Գումարումով ստուգի՛ր ճի՞շտ է արդյոք կատարվել հանումը։
Օրինակ՝ 5555-99=5456 — ճիշտ է
Ստուգում՝ | + | 5 | 4 | 5 | 6 | ||
9 | 9 | ||||||
5 | 5 | 5 | 5 |
25252-7897=17355
Ստուգում՝ | + | 1 | 7 | 3 | 5 | 5 | |
7 | 8 | 9 | 7 | ||||
2 | 5 | 2 | 5 | 2 |
90000-7777=82223
Ստուգում՝ | + | 7 | 7 | 7 | 7 | ||
8 | 2 | 2 | 2 | 8 | |||
9 | 0 | 0 | 0 | 0 |
71587-42786=28801
Ստուգում՝ | + | 4 | 2 | 7 | 8 | 6 | |
2 | 8 | 8 | 0 | 1 | |||
7 | 1 | 5 | 8 | 7 |
3․ 350 նստատեղ ունեցող ինքնաթիռն ունի 2 սրահ։ Առաջին սրահի նստատեղերը 46-ով քիչ են երկրորդ սրահի նստատեղերից։ Քանի՞ նստատեղ կա առաջին սրահում։ 350:2=175, 175-46=129
Տնային առաջադրանքներ.
1․ Կատարի՛ր հանում և արդյունքը ստուգի՛ր գումարումով։
2509-1598 = 911
– | 2 | 5 | 0 | 9 | Ստուգում՝ | + | 1 | 5 | 9 | 8 | |||||
1 | 5 | 9 | 8 | 9 | 1 | 1 | |||||||||
9 | 1 | 1 | 2 | 5 | 0 | 9 |
10456-5987 = 4469
– | 1 | 0 | 4 | 5 | 6 | Ստուգում՝ | + | 4 | 4 | 6 | 9 | ||||
5 | 9 | 8 | 7 | 5 | 9 | 8 | 7 | ||||||||
4 | 4 | 6 | 9 | 1 | 0 | 4 | 5 | 6 |
1456-999
– | 1 | 4 | 5 | 6 | Ստուգում՝ | + | 4 | 5 | 7 | ||||||
9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | ||||||||||
4 | 5 | 7 | 1 | 4 | 5 | 6 |
2. Ըստ օրինաչափության, տրված թվերից հետո գրի՛ր ևս երեք թիվ։
8, 7, 15, 22, 37, 59, 96, 155
5, 7, 12, 19, 31, 50, 81, 131
Մաթեմ
Թվերի դասավորում նվազման և աճման կարգով
Դասարանական առաջադրանքներ․
1․ Թվերը դասավորել նվազման կարգով։
- 1478, 658, 485, 487, 5
- 158647, 1584, 648, 478
- 222222, 55432, 55429, 6875, 6869, 436, 412, 99, 8
2․ Թվերը դասավորել աճման կարգով։
- 14, 348, 4784, 4789
- 14, 147, 1854, 147651 256478
3․ Աննան ապրում է բազմահարկ շենքում։ Նրանից վերև կա 8 հարկ, իսկ ներքև՝ 5 հարկ։ Քանի հարկանի է այն շենքը, որտեղ ապրում է Աննան։ 14
4․ Դարակում կա 7 հատ սպիտակ, 8 հատ կապույտ և 5 հատ սև գնդիկ: Առանց նայելու քանի՞ գնդիկ է պետք վերցնել դարակից, որ նրանց մեջ լինեն բոլոր գույնի գնդիկներ: Բոլորը
Տնային առաջադրանքներ․
1․ Թվերը դասավորել նվազման կարգով։
- 147, 47, 14, 5, 2
- 159654, 148758, 6587, 1458
2․ Թվերը դասավորել աճման կարգով։
- 9, 11, 147147, 458647
- 18 18, 158, 678, 14013
3․ Առաջին ծորակով 1 ժամում ջրավազան կարող է լցվել 1450լ ջուր, իսկ երկրորդով՝ 2 անգամ քիչ։ Որքա՞ն ջուր կարող է ջրավազան լցվել 1 ժամում երկու ծորակներով միաժամանակ։ 2175 լ
Աշուն գիշեր
Ձյունիկ լուսին
Սարի ուսին,
Դեղին — կարմիր շաղալեն,
Ալիք — ալիք խաղալեն,
Ծովի ծոցին՝
Ալ ժապավեն
Տվել բոցին։
Ծառեր, հողմեր,
Ամեն կողմեր,
Թռչուն դառել երգելով,
Հեռու — հեռու հերկելով,
Երան — երան
Թռչելով
Օդի վրան:
3. Կարմիրով գրված բառերը, արտահայտությունները դո՛ւրս գրի ր, ապա բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ ր:
Շաղալեն – շաղ տալ
Ծովի ծոցին – Ծովին մոտ
Հերկելով – Ակոսելով, վարելով, ցելելով
Երան – Թեթև՝ բարակ քամի
4. Կապույտով գրված բառերը դո՛ւրս գրիր, ապա գրի՛ ր այդ բառերի հոմանիշները:
Ալ – նշան
հողմեր – Քամի
Ձյունիկ – ձյուն
Աշուն օր
Սևուկ ամպեր վար եկան
Օրան, օրան,
Սարի վրա շար եկան։
Ծագեց առավոտ
Պաղեց, սառավ օդ։
Բողբոջ արև շող կապեց,
Դողաց, սողաց,
Արյուն-ամպից քող կապեց։
Վառեց լեռան լանջ,
Լեռան ցավատանջ։
Գոռաց երկինք, բուք արավ,
Հևաց, հևաց.
Ծերուկ երկիր սուգ արավ։
Ճաքեց հեռուն ամպ,
Երկիր դողաց-բա՛մբ։
Տեղաց անձրև մաղ տալով,
Մարմանդ-մարմանդ,
Հոգնած տերև շաղ տալով։
Երկիր քուն դրավ,
Եվ թռչուն թռավ։
Հուզված առուն փախ տվավ
Սողուն-սողուն,
Ձորում մշուշ կախ տվավ։
Քամին ելավ վեր,
Արավ տարուբեր։
Մոխիր ամպեր ժիր եկան
Դալուկ-դալուկ,
Սարի վրա ցիր եկան։
Հալեց աշուն օր
Կյանքիս սևավոր։
2. Կարմիրով գրված բառերը դո՛ւրս գրիր, ապա բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:
Օրան –
Պաղեց – Սառչեց
Հևաց – մշմալ
Մարմանդ – Մեղմ
Դալուկ – Դալկադեմ
3. Կանաչով գրված բառերը դո՛ւրս գրիր, ապա գրի՛ր այդ բառերի հոմանիշները:
առավոտ – լուսաբաց
արև – Արեգակ
քող – փադան
քուն – նինջ
մշուշ – մռայլ
Քամին – սյուք
ժիր – Աշխույժ
4. Կապույտով գրված արտահայտությունները գրի՛ր մեկ բառով: վար եկան – իջան – շող կապեց – շողալ շար եկան – շարվեցին բուք արավ – ցրտեց սուգ արավ – սգաց մաղ տալով – մաղելով փախ տվավ – փախավ կախ տվավ – կախվեց ցիր եկան – ցրվեց
5.Ընտրի՛ր Կոմիտասի «Աշուն օր» բանաստեղծության 6 տներից որևէ մեկը, պատկերացրո՛ւ՝ աշնանային օրվա որ պահն է, պատմի՛ր այդ հատվածը, ապա նկարի՛ր:
Տեղաց անձրև մաղ տալով,
Մարմանդ-մարմանդ,
Հոգնած տերև շաղ տալով։
Երկիր քուն դրավ,
Եվ թռչուն թռավ։
Բնագիտություն
Եթե դիտենք աշխարհի քարտեզը, առաջին իսկ հայացքից կնկատենք, որ Երկրագնդի մակերևույթը բաժանված է ցամաքային և ջրային տարածքների: Երկրագնդի ցամաքի խոշորագույն տեղամասերը, որոնք շրջապատված են ծովերով ու օվկիանոսներով, կոչվում են մայրցամաքներ: Երկրագնդի վրա կա 6 մայրցամաք: Ամենամեծը Եվրասիան է, որի մեջ մտնում են Եվրոպա և Ասիա աշխարհամասերը, ուր գտնվում է նաև մեր հայրենիքը՝ Հայաստանը: Ափերը ողողվում են Հյուսիսային սառուցյալ, Խաղաղ, Ատլանտյան և Հնդկական օվկիանոսների ջրերով:
Մյուսներն են` Աֆրիկան, Հյուսիսային Ամերիկան, Հարավային Ամերիկան, հավերժական սառույցով ծածկված Անտարկտիդան և ամենափոքր մայրցամաքը՝ Ավստրալիան:
Մայրցամաքները շրջապատի կղզիների հետ միասին կոչվում են աշխարհամասեր: Դրանք նույնպես վեցն են՝ Եվրոպա, Ասիա, Աֆրիկա, Ամերիկա, Ավստրալիա, Անտարկտիդա:
Միլիոնավոր տարիներ առաջ Հարավային Ամերիկան, Աֆրիկան, Ասիայի մի մասը, Ավստրալիան և Անտարկտիդան կազմել են մեկ մայրցամաք՝ Գոնդվանան:
Հարցեր
1.Քարտեզի վրա փորձեք ցույց տալ մայրցամաքները:
2. Քարտեզի վրա կարող եք ցույց տալ Հայաստանի տեղը:
3. Գտեք, թե որ երկրներն են Հայաստանի անմիջական հարևանները: Թվարկեք դրանք՝ մայրաքաղաքներով: Իրան-Թեյրան, Թուրքիա-Անկարա, Վրաստան-Թբիլիսի, Ադրբեջան-Բաքու
Խմբային աշխատանք դպրոցում
Երկրագնդի վրա շուրջ 2 հազար տարբեր ժողովուրդներ են ապրում, որոնք խոսում են տարբեր լեզուներով, տարբեր վարք ու բարք և սովորույթներ ունեն : Պատկերացրեք, թե Երկրի վրա ամեն ինչ միանման են : Լա՞վ կլինի, թե՞ վատ: Աշխատեք խմբերով և փորձեք մտածել
ա) Ինչո՞վ լավ կլիներ, եթե Երկրի վրա ամեն ինչ միանման լիներ: Պատերազմներ չի լինի
բ) Ինչո՞վ լավ չէր լինի, եթե Երկրի վրա ամեն ինչ միանման լիներ: Քննարկելու ենք դասարանում: Որ ճամփորդելը շատ անհետաքրքիր կլինի
English
Once upon a time in a village there lived a poor farmer with his wife. One day that farmer saw that his hen has laid a golden egg. He was very happy. The next morning he found another egg and the next and the next. So the couple killed the goose and cut her open only to find that she was just like every other goose. they never had a golden egg after that.
Մաթեմ 19.09.2022
Դասարանական առաջադրանքներ.
1․ Կատարի՛ր գումարում և արդյունքը ստուգի՛ր հանումով։
Գումարելի | + | Գումարելի | = | Գումար |
4156 | + | 123 | = | 4279 |
1․ Կատարի՛ր գումարում և արդյունքը ստուգի՛ր հանումով։
Օրինակ՝ 4156+123=4279
+ | 4 | 1 | 5 | 6 | Ստուգում՝ | – | 4 | 2 | 7 | 9 | ||||
1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 | |||||||||
4 | 2 | 7 | 9 | 4 | 1 | 5 | 6 |
585+585=1170
+ | 5 | 8 | 5 | Ստուգում՝ | – | 1 | 1 | 7 | 0 | |||||
5 | 8 | 5 | 5 | 8 | 5 | |||||||||
1 | 1 | 7 | 0 | 5 | 8 | 5 |
82844+7258= 90102
+ | 8 | 2 | 8 | 4 | 4 | Ստուգում՝ | – | 9 | 0 | 1 | 0 | 2 | |||
7 | 2 | 5 | 8 | 7 | 2 | 5 | 8 | ||||||||
9 | 0 | 1 | 0 | 2 | 8 | 2 | 8 | 4 | 4 |
4758+645 = 5403
+ | 4 | 7 | 5 | 8 | Ստուգում՝ | – | 5 | 4 | 0 | 3 | ||||
6 | 4 | 5 | 6 | 4 | 5 | |||||||||
5 | 4 | 0 | 3 | 4 | 7 | 5 | 8 |
11111+11684 = 22795
+ | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | Ստուգում՝ | – | 2 | 2 | 7 | 9 | 5 | |||
1 | 1 | 6 | 8 | 4 | 1 | 1 | 6 | 8 | 4 | ||||||
2 | 2 | 7 | 9 | 5 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
1147+5689 = 6836
+ | 1 | 1 | 4 | 7 | Ստուգում՝ | – | 6 | 8 | 3 | 6 | ||||
5 | 6 | 8 | 9 | 5 | 6 | 8 | 9 | |||||||
6 | 8 | 3 | 6 | 1 | 1 | 4 | 7 |
47859+16982=64841
+ | 4 | 7 | 8 | 5 | 9 | Ստուգում՝ | – | 6 | 4 | 8 | 4 | 1 | |||
1 | 6 | 9 | 8 | 2 | 1 | 6 | 9 | 8 | 2 | ||||||
6 | 4 | 8 | 4 | 1 | 4 | 7 | 8 | 5 | 9 |
6729+1284
+ | 6 | 7 | 2 | 9 | Ստուգում՝ | – | 8 | 0 | 1 | 3 | |||||
1 | 2 | 8 | 4 | 1 | 2 | 8 | 4 | ||||||||
8 | 0 | 1 | 3 | 6 | 7 | 2 | 9 |
2․ Հանումով ստուգի՛ր ճիշտ է արդյոք կատարվել գումարումը։
Օրինակ՝ 9999+55=10054
Ստուգում՝ | – | 1 | 0 | 0 | 5 | 4 | |
5 | 5 | ||||||
9 | 9 | 9 | 9 |
25+7897=7922
Ստուգում՝ | – | 7 | 9 | 2 | 2 | ||
7 | 8 | 9 | 7 | ||||
2 | 5 |
978+167=1154
Ստուգում՝ | – | 1 | 1 | 5 | 4 | ||
1 | 6 | 7 | |||||
9 | 7 | 8 |
3․ Երբ կանգառում ավտոբուսից իջավ 7 ուղևոր և ավտոբուս բարձրացավ 12 ուղևոր, ավտոբուսում ուղևորների թիվը դարձավ 24։ Քանի՞ ուղևոր կար ավտոբուսում մինչև կանգառ։ 24-12=12, 12+7=19
4․ Գնացքը երկու օրում անցավ 1255կմ ճանապարհ։ Երկրորդ օրն այն անցավ 25կմ-ով պակաս ճանապարհ, քան անցել էր առաջին օրը։ Որքա՞ն ճանապարհ է անցել գնացքը երկրորդ օրը։ 615
Տնային առաջադրանքներ.
1․ Կատարի՛ր գումարում և արդյունքը ստուգի՛ր հանումով
672+672 = 1344
+ | 6 | 7 | 2 | Ստուգում՝ | – | 1 | 3 | 4 | 4 | |||||
6 | 7 | 2 | 6 | 7 | 2 | |||||||||
1 | 3 | 4 | 4 | 6 | 7 | 2 |
9182+98 = 9280
+ | 9 | 1 | 8 | 2 | Ստուգում՝ | – | 9 | 2 | 8 | 0 | ||||
9 | 8 | 9 | 8 | |||||||||||
9 | 2 | 8 | 0 | 9 | 1 | 8 | 2 |
1487+561 = 2048
+ | 1 | 4 | 8 | 7 | Ստուգում՝ | – | 2 | 0 | 4 | 8 | ||||
5 | 6 | 1 | 5 | 6 | 1 | |||||||||
2 | 0 | 4 | 8 | 1 | 4 | 8 | 7 |
89621+3810 = 93431
+ | 8 | 9 | 6 | 2 | 1 | Ստուգում՝ | – | 9 | 3 | 4 | 3 | 1 | |||
3 | 8 | 1 | 0 | 3 | 8 | 1 | 0 | ||||||||
9 | 3 | 4 | 3 | 1 | 8 | 9 | 6 | 2 | 1 |
2․ Երկու օրում Գայանեն վաճառեց 240կգ վարունգ։ Առաջին օրը նա վաճառեց 20կգ ավելի, քան երկրորդ օրը։ Հաշվի՛ր, թե որքան է կազմում երկրորդ օրվա վաճառքի գումարը, եթե առաջին օրվանը կազմում է 10400դրամ։ 1. 130 2. 110
10400:130=80
80×110=8800
Վիլյամ Սարոյան «Նապաստակն ու առյուծը»
Երեկոյան, քնից արթնանալով, առյուծն սկսում է մռնչալ՝ արթնացնելով անտառի հեռու ծայրերում քնած կենդանիներին: Արթնանում է նաև մի նապաստակ, որ տեսնելով մյուս կենդանիներին փախչելիս ու թաքնվելիս, ասում է.
-Ինչո՞ւ պիտի առյուծն այդպես ահարկու մռնչա, և բոլորը փախչեն ու թաքնվեն; Ինչ է, չե՞մ կարող ես էլ նրա պես մռնչալ, որ մեծից փոքր սրտաճաք լինեն վախից;
Եվ նապաստակը թոքերը պատռելով փորձում է առյուծի պես մռնչալ, բայց ողորմելի ճվճվոց է դուրս գալիս: Հենց այդ պահին մի սոված աղվես է անցնելիս լինում; Լսելով նապաստակի ճվճվոցը, նա գալիս է, ճանկում մեծամիտի գլուխը և ասում.
-Սրանից հետո լավ հիշիր՝ դու նապաստակ ես ու ոչ թե առյուծ:
Ասում է և ուտում հիմար նապաստակին:
Առաջադրանքներ
1.Ո՞րն է այս առակի խորհուրդը; Մեկնաբանի՛ր: Կարծում այն սովորեցնում է, որ բոլորս տարբեր ենք և պետք չէ ուրիշներին փորձել նմանվել
2. Այս առակի ասելիքը բնորոշող ասացվածքներ գտի՛ր: Ամեն փայտ շերեփ չի դառնա, ամեն սար՝ Մասիս
3. Paint ծրագրով նկարի՛ր առակը:
4. Խորհուրդ տուր այս առակի հերոսներին: Առյուծին՝ այդքան բարձր չգոռալ, Նապաստակին՝ Ուրիշներին չնմանվել